Ach verrek, dat is waar ook, ik moet morgen een column inleveren. Man, man waar moet ik het over hebben. Ja over de boerderij natuurlijk, maar heb ik het niet overal al over gehad....
Een spoor van stro in huis, het gebeurt hier regelmatig. De kinderen lopen zonder hun kleren goed af te kloppen het woonhuis binnen. Wanneer het graan van het land gehaald wordt, aan het einde van de zomer, blijven de stengels van het gewas over op het land. Deze stengels worden bij elkaar geraapt en geperst in pakken.
Het is zomervakantie! Als ik met een kop koffie aan de keukentafel door de agenda blader, zie ik daar ‘column’ staan. Starend over het weiland met grazende koeien bedenk ik waarover ik ga schrijven. Het wordt een column over de gasten die we deze zomer ontvangen bij ons op de boerderij.
Ik loop naar de computer en zet mijn eerste gedachten op papier. De komende dagen denk ik er verder over na. Meestal komt die inspiratie, voor het afronden van de column, als ik ’s avonds door de stal de laatste controleronde loop. Een moment om dingen te overdenken. In ons alledaagse werk, heb ik niet altijd in de gaten dat we bijzonder werk mogen doen. Zo bleek ook onlangs met een groep gasten bij ons op de boerderij.
Er kwamen best veel kinderen, dus om voor ouders en kinderen een leuke middag te maken hadden we het idee om een springkussen te huren. Enthousiast zeg ik tegen Ron, kom dan pakken we ook een bak zand met de shovel en keepen het neer. Emmertjes, harkjes en schepjes, succes gegarandeerd! Zo bedacht, zo gedaan. En inderdaad zowel het springkussen als het zand viel bij de kinderen in de smaak.
Totdat… een van de kinderen ontdekte dat het spelen op de voergang veel te bieden heeft. Er werden kleine vogeltjes voorzien van water en gras. De koeien werden geknuffeld, de strohokken zorgvuldig geïnspecteerd en ook het voer voor de koeien werd ‘aangedrukt’ met kinderarmen en -handen. Een educatieve middag, waarbij de zandbak en het springkussen uiteindelijk werkeloos waren. Aan het einde van het bezoek kreeg ik hulp bij het kalfjes voeren. Geweldig om de enthousiaste koppies te zien en de opmerkingen te horen: “Hé, maak jij voor de kalfjes ook pannenkoeken, net als mijn papa?” Ik meng de kunstmelkpoeder aan met heet water en klop dit door met een garde, waarna koud water wordt toegevoegd om tot drinktemperatuur te komen voor de kalveren.
Ook nu schrijf ik de column na de controleronde. Ik bedenk hoe ik deze column ga afronden en hoe we de volgende gasten de boerderij laten beleven… Het zit niet in grote dingen: kijken en onze passie delen in de stal, tussen de dieren. Tja, eigenlijk is het gewoon bijzonder eenvoudig!
Geke Enting
Soms heb je van die dagen dat alles net niet helemaal wil. Het begon al met eieren pakken, sjonge jonge wat waren de eieren smerig, echt niet normaal. Ik had geen idee waarom, maar het eieren pakken duurde in ieder geval meer dan twee keer zo lang.
‘Wat maken de vogels mooie muziek.’ Ik zit met onze kleuter in de tuin en geniet van de variëteit aan vogelgeluiden om ons heen. Het is een drukte van belang. Mezen, mussen, boeren- en huiszwaluwen zijn druk in de weer voor het bouwen van een nest of het verzorgen van de jongen. Ieder jaar nestelen honderden vogels op het erf van ons melkveebedrijf. Ook de zwaluw naast de achterdeur van het woonhuis heeft Dwingeloo weer weten te vinden na een vlucht van ongeveer 13.000 kilometer. Bijzonder dat zo’n beestje altijd teruggaat naar de plek van geboorte. Een zwaluw kan wel 50.000 vliegen, muggen en andere insecten eten per week. Betere en milieuvriendelijkere vliegenbestrijding bestaat er niet. Stro, modder, dierenhaar en dakranden genoeg voor het bouwen van nesten, voor een vogel is een boerderij een paradijs.
En niet alleen op en rond het erf koesteren we de vogels. Op een grasperceel in Eemster hebben we een laag deel onder water laten lopen. Er is een plasdras gecreëerd; een trekpleister voor weidevogels. Verschillende soorten zoals de wulp, de kievit en de tureluur kiezen het gebied uit om te nestelen. Samen met de vrijwilligers van de weidevogelgroep uit Dwingeloo wordt alles op alles gezet om de broedsels te laten slagen. De nesten worden afgezet met een raster van stroomdraad om preditatie door dassen en vossen te voorkomen. Dit blijkt niet altijd te helpen. De wulp die er momenteel broedt, heeft voor de vierde keer dit voorjaar eieren moeten leggen, tot dusver zonder jongen.
We laten de vogels zoveel mogelijk met rust, maar af en toe spieken we in een nestkastje of gaan we op pad met verrekijker en vogelgids. Onze vier kinderen worden opgevoed met de liefde voor de vogels. Ze genieten van de kleintjes die net het nest verlaten en vliegles krijgen. En ze balen als er een dode vogel gevonden wordt. Ze herkennen het geluid van een kievit en een tureluur. En dat klinkt ons als muziek in de oren.
Dorien Benning-de Wal
Op Hemelvaartsdag stopt er een flink uitgevoerde knalgele Porsche cabrio bij ons aan het Oranjekanaal. Wat een stoere auto. Een stel van middelbare leeftijd stapt uit met hond en picknickmand. Ze settelen zich op een van de meest bezochte picknick banken langs het Oranjekanaal. Uit de mand komen nootjes en een fles gekoelde champagne.
Terwijl ik alvast de container naar de weg sleep, wens ik ze een fijne middag en dwalen mijn gedachten af. De hele dag is het een drukte van jewelste aan het kanaal, iedere paar honderd meter zit wel een visser en even verderop een stel met een barbecue heerlijk te genieten. Bijna ieder uur stoppen er wel mensen om in onze wei even te kijken naar de drie pasgeboren shetlander veulens. Al snel maak ik een praatje met mensen uit Haarlem, de Achterhoek of Brabant. Ze missen de restaurants en terrasjes, maar wat is Nederland toch mooi, zeggen ze allemaal.
Coronaverjaardag
Een paar dagen later vier ik mijn veertigste verjaardag, een echte coronaverjaardag zonder bezoek, maar door de collega’s verrast met een aantal cadeaus waaronder een bak heerlijk ijs. De verjaardag vieren we met het gezin door een bezoek te brengen aan het strand in Callantsoog. Wat is het daar heerlijk, ook in coronatijd. Een afhaalkoffie, een ijsje bij een van de beste ijsmakers van Nederland en lekker struinen langs de zee.
Gezond eten
Wat in de coronatijd ook duidelijk is geworden, is het belang van en de interesse in gezond eten. De boerderijwinkels waar wij als dierenartsen de diergezondheid verzorgen, konden het vlees, de melk en eieren bijna niet aanslepen. Calcium, vitamine D, vitamine B en eiwitten voor goede weerstand. De kwaliteit van essentiële stoffen en de verteerbaarheid in deze producten is hartstikke goed. Alhoewel we ook graag een aantal buitenlandse producten eten, zoals bananen, wordt op dit moment meer dan 60 miljard euro agrarische producten geïmporteerd. Maar wil je wel boontjes en aardappels eten die meer dan 1000 kilometer hebben afgelegd?
Diepe recessie
De financiële schade van corona wordt voorzichtig geschat op 92 miljard, met een diepe recessie waar we nog jaren flink voor moeten werken om op te lossen. Volgens het CBS besteden we samen 22 miljard euro aan vakantie, waarvan 18 miljard in het buitenland. In gedachten stel ik me voor hoe het voor de Nederlandse economie zou zijn als we dit jaar massaal in eigen land op vakantie gaan en bij alle boodschappen kiezen voor Nederlandse producten. Wat denkt u?
Bernd Hietberg
De lammetjes, alweer een paar maanden jong, rennen en springen over de heide. Ongeveer zestig moeders staan rustig toe te kijken hoe dit speelkwartier dolletjes wordt ingevuld. Verderop loopt de kudde zwartbonte heidekoeien, een speciaal ras die wij gebruiken voor beweiding in de natuurgebieden. Ook bij de koeien wordt er fanatiek gerend door 2 jonge kalfjes.
In dit natuurgebied van ongeveer 180 hectare, lopen naast schapen en koeien ook geiten. Elk diersoort heeft een eigen functie, zo eten de schapen en koeien het meeste gras, eten de koeien ook het blad van de hoge bomen en de geiten eten het blad van de kleine boompjes die in de heide groeien.
In de avonduren, nadat mijn vriend Frank klaar is met het werken op het melkveebedrijf en ikzelf terug ben van kantoor, gaan we naar de dieren toe voor de verzorging en controle. Frank beheert meerdere natuurgebieden rond het Mantingerzand.
Een groot deel van de dieren kunnen vrij door het gebied lopen. Het opzoeken van de dieren doen we met een 4x4 auto, de oppervlakte is te groot om te weten waar de dieren precies zijn. Daarnaast wordt een deel van de schapen en geiten ingezet voor de ‘drukbegrazing’. Bij de drukbegrazing lopen de dieren op kleinere afgezette stukken heide waar ze het blad van de bomen en het gras op eten. Na een week verplaatsen we ze naar een nieuw stuk met vers eten. Op deze manier blijft de prachtige heide, waar Drenthe zo bekend om staat, onderhouden en bestaan.
Nadat we de dieren in de drukbegrazing, een koppel van 30 schapen en 12 geiten, water hebben gegeven, merken we op dat de koppel koeien niet compleet is. Er mist een hoogdrachtige koe. Waarschijnlijk heeft ze een rustig plekje gezocht voor haar bevalling. We gaan op zoek naar haar, in de hoop dat het goed met ze gaat. Onderweg komen we een ree tegen, die van schrik wegrent. Na een half uur zoeken, hebben we ze gevonden. In de bosjes staat, heel trots, een koe met een vaarskalfje. Binnenkort sluiten zij zich weer aan bij de kudde en kunnen we het vaarskalfje dansend bij de andere kalfjes en lammetjes vinden.
Nieuwsgierig naar onze dieren? Maak een wandeling in de natuur rond Mantinge en je komt ze vast tegen!
Iris Enting
Ik heb een TomTom voor op de trekker gekocht. Niet dat ik niet weet waar mijn land is, maar dat apparaat geeft zeer nauwkeurig aan hoe ik op het land moet rijden om het meest efficiënt te zijn. Bijvoorbeeld met kunstmest strooien of met maaien.
Ik heb een maaicombinatie van 6 meter breed. Niets is zo irritant als voor de laatste 10 centimeter gras nog een keer terug te moeten.
Nu ben ik absoluut geen digibeet. Ik heb zelfs een software achtergrond, dus dacht ik dat de handleiding niet nodig zou zijn. Maar na een half uurtje zelf prutsen toch maar de verkorte versie gedownload en gelezen.
Blijkt dat ik eerst de percelen moet ‘inmeten’. Dat wil zeggen een rondje langs de randen van het perceel rijden zodat Tommie weet waar het perceel eindigt en hoe groot het is en dergelijke. Ik dacht: het is lekker weer, ik installeer het apparaat op mijn kleine cabrio trekker. Kinderen mee en lekker in het zonnetje met de cabrio om de percelen heen rijden. Tommie heeft mijn trekker in de database staan dus ze snappen elkaar, alles komt goed.
Een maandje later wil ik beginnen met maaien, dus Tommie in de grote trekker geplaatst. Eerst de trekker maar eens opzoeken in de database.
Nu is het een zogenaamde vintage grote trekker, oftewel een oud schip, voor de kenner een Maxxum Pro éénenvieftigvieftig 5,9 liter 6 cilinder Cummins turbo diesel. Dezelfde motor als in een Dodge Ram diesel zit, dus eigenlijk een machtig stoer apparaat!
Maar Tommie kent hem niet. Dus, net als Davina Michelle denk ik: ‘het duurt te lang’! Ik gooi het spul aan de kant en ga lekker ouderwets (net als mijn trekker) zonder Tommie aan de gang.
De eerste 10 hectare maaien is een heel mooi vierkant stuk. Perfect om te maaien en je raadt het al, echt bij elke doorsteek die ik maak kom ik verkeerd uit en hou ik 20 tot 50 centimeter gras over. Het lijkt er op dat mijn grote trekker wil zeggen: ik wil ook nieuwe snufjes en een update!
Dus, voor het kunstmest strooien het apparaat geïnstalleerd, ruim van tevoren. En ja hoor, het is even wennen, maar wat een zegen! Lang leve TomTom voor de trekker, die eigenlijk Trimble heet.
Hans Brinke
Als gewone dingen ineens niet meer gewoon zijn, besef je hoe bijzonder gewone dingen zijn.
Dat is volgens mij kenmerkend van deze coronatijd.
Het missen van ‘het gewone’ en anderzijds het ontdekken van dingen die we niet meer zagen omdat ‘in het gewone leven’ de tijd voorbij raast wegens al het ‘moeten’ dat we onszelf opleggen. Hoe ongewoon en verdrietig deze tijd voor velen van ons ook is, er is een keerzijde. Deze periode gaf ons ‘tijd’. Tijd met elkaar. ‘Kwali-tijd’. Deze boerin stond even ‘stil’ en dat bleek een hele vooruitgang. Natuurlijk gaat het boerenleven 24/7 door, enkel de agenda was leeg, wat ook voor ons ‘ongewoon’ is. Dat gaf tijd en ruimte om te genieten van onze boerennatuur. Aandacht voor het ‘gewone’.
Een zonsopgang die een schilderij maakt van de omgeving, tevreden grazende koeien, kalveren die door het strohok rennen, een kip die haar vers gelegde ei kakelend verwelkomt, pasgeboren kittens die elkaars staarten proberen te vangen, aanschouwen hoe passievol zwaluwen hun (klei)nest bouwen, de zachtwollige vacht van ons flessenlam ‘Bonus’ strelen, de geur van de eerste snede versgemaaid gras, het vinden en beschermen van een wulpennest. Tijdens mijn hardlooprondje door het bos hoorde ik meer vogelzang dan anders. Gewoon eens op de rug in het weiland liggen en beseffen dat de luchten boven ons kikkerlandje prachtig kunnen zijn (en ineens ook zo streeploos schoon!), speuren naar een klavertje vier. Even aandacht hebben voor het ‘alledaagse’; de biodiversiteit op onze boerderij eens even goed onder de loep genomen en mij verwonderd over de hoeveelheid grote en kleine dieren die, naast vee, om ons heen leven. Gewoon buitengewoon! Bekijk de ‘gewone’ dingen eens als bijzonder en besef hoe mooi ons landje is!
Een synoniem van ‘gewoon’ is ‘normaal’. Is de anderhalve meter samenleving ‘het nieuwe normaal’? Nee, mag ik hopen. Maar ik hoop wel dat we de gewone dingen meer gaan waarderen. Voeding bijvoorbeeld, voor Nederlanders heel gewoon. Gezonde voeding is de basis van ons bestaan. Voedselproductie is echter niet vanzelfsprekend. Er wordt door de boer keihard voor gewerkt! ‘Waardering voor ons nationaal geproduceerde voedsel’ is een diep gekoesterde wens van deze boerin. Ik hoop dat dit zich tevens gaat uiten in opbrengst voor de boer. Want ik blijf het onbegrijpelijk vinden dat een liter (bewerkte, ongezonde) cola meer kost dan een liter melk!
Het is zo ‘gewoon’; aardappelen, groenten, fruit, vlees, eieren en zuivel te kunnen halen bij de plaatselijke supermarkt. Hopelijk groeit het besef dat deze ‘gewoonte’ onder druk staat. De overheid is hard op weg voedselmakers te saneren en daarmee ‘de boerennatuur’ te laten verdwijnen uit Nederland. Dan zijn grazende koeien, zwaluwen die nesten in en om boerenstallen bouwen, dartelende lammetjes in de weide en alle biodiversiteit op en om het boerenland ineens niet meer gewoon....
Ik hoop dat ‘Boeren in Nederland’ bijzonder gewoon blijft.
Bianca Straathof
Op 1 april werd Boukje geboren bij ons op het melkveebedrijf. De geboorte verliep voorspoedig en we waren erg blij met dit vaarskalfje.
Toen Boukje was drooggelikt door haar moeder zorgden wij voor een schoon hokje, voorzien van een dikke laag stro en een emmer met warme biestmelk. Biest is dikker en geler dan gewone melk en is belangrijk, er zitten namelijk veel afweerstoffen in. Ik hielp het kalfje met de biest, dit werd gulzig opgedronken.
Nadat 2 liter biest plofte ze languit in het stro en was het tijd om een nachtje te rusten. Boukje deed het goed, tot dag 3. Toen ik ’s morgens bij haar kwam wilde ze de melk niet opdrinken, was aan de diarree en zo slap als een vaatdoek. Kalfje ziek, boerin van slag…
Het was zaak om haar er weer bovenop te krijgen. We gaven haar 2 keer daags verplicht lauwwarm water met paracetamol en voedingsstoffen, met daarnaast onbeperkt water. Er ging veel tijd in zitten. Dat is niet erg want je wilt dat een ziek kalf opknapt!
Soms duurt dat best lang, waarvoor je zelf ook het nodige geduld moet opbrengen. Iedere keer even kijken hoe het gaat en proberen wat water aan te bieden.
Maar als je verplicht bent om vanuit huis te werken, dan gaat dat net even wat makkelijker en word je meer en meer betrokken.
Na 3 dagen kwam ik bij Boukje en stond ze me aan te kijken in haar hokje. Jubelstemming, we waren op de goede weg, gelukkig! Voorzichtig startten we met kunstmelk en ook dat werd gewaardeerd.
Boukje sterkte aan en na 10 dagen was het dan echt tijd om een stapje verder te gaan: naar een groepshok samen met een vriendinnetje. Bij het ontdekken van de ruimte liet Boukje ons zien wat ze allemaal kon: springen, rennen, lawaai maken en ze probeerde zelfs even of ze echt niet door het hek kon.
Boukje is inmiddels 7 weken jong. De oudste in haar ‘groepje’ kalveren en maakt dat ook duidelijk. Haar lastige opstart is zij alweer vergeten. Het is nu geen probleem om de emmer melk leeg te drinken en als ik het niet in de gaten houd…. Pikt ze de melk van haar vriendin(nen) ook in!
Geke Enting
